کد خبر 1312832
تاریخ انتشار: ۲۲ آذر ۱۴۰۰ - ۲۱:۱۵

به گزارش مشرق، علیرضا تقوی‌نیا، تحلیلگر مسائل سیاسی در کانال تلگرامی خود نوشت:

۲۱ آذرماه سال ۱۳۲۵، یک روز بسیار مهم و تاثیرگذار در تاریخ معاصر ایران به شمار می رود.

در این روز ارتش ایران پس از برتری بر فرقه جدایی طلب دموکرات به رهبری پیشه وری، وارد تبریز شد و آذربایجان را به خاک وطن بازگردانید.

اگرچه حکومت سابق از این روز همواره بهره برداری می نمود، اما این نکته را نباید فراموش کرد که از شهریور ۱۳۲۰ تا ۲۸ مرداد ۱۳۳۲، محمدرضا پهلوی یک پادشاه مشروطه بود و قدرت  اندکی در عرصه سیاسی داشت و مجالس و نخست وزیران آن دوره را باید تاثیرگذارترین متغیرها در شکل دهی تحولات دانست.

ریشه بحران به شکل گیری فرقه دموکرات آذربایجان در تیرماه ماه سال ۱۳۲۴ بازمی گشت؛ پانزدهم تیر سال ۱۳۲۴ ، فرمان حزب کمونیست شوروی، برای "اقدام به تشکیل یک حرکت تجزیه طلبانه در آذربایجان و دیگر استان‌های ایران شمالی" ابلاغ و به امضای رهبر وقت آن رسید. 

در پی این فرمان، میرجعفر باقروف رئیس جمهور آذربایجات شوروی با پیشه وری دیدار کرده و مقدمات شکل گیری فرقه دموکرات را فراهم نمود.

نکته جالب اینجاست که جعفر پیشه وری از جمله ایرانیان وطن پرستی بود که با نشریه "آذربایجان جزء لاینفک ایران" همکاری جدی داشت و اکثرا به زبان پارسی مطلب می نوشت؛ اما پس از حوادثی چون رد اعتبارنامه اش در مجلس چهاردهم توسط هواداران سید ضیاءالدین طباطبایی و برخی توده ای ها، وی که فردی به شدت قدرت طلب، توانمند و البته باهوش بود تحت تاثیر باقروف قرار گرفت و رهبری فرقه جدایی طلب دموکرات را پذیرفت و در شهریور ۱۳۲۴ این دولت وابسته به همسایه شمالی رسما آغاز به کار کرد.

البته از جمله علل دیگر گرایش پیشه وری به روسها را می توان اعتقاد قلبی به آرمان کمونیسم و شخص استالین دانست و اینگونه بود که او کورکورانه دستورات کرملین را اجرا می کرد.

در آبان ۱۳۲۴، شبه نظامیان فرقه دموکرات به فرماندهی غلام یحیی دانشیان با حمایت ارتش شوروی (که بعد از اشغال شمال ایران در شهریور۲۰ هنوز نیروهایش را خارج نکرده بود ) در سراسر مناطق آذربایجان پراکنده شدند و پادگان های ارتش و مراکز حکومتی را به تصرف درآوردند و تا زنجان پیش رفتند.

مردم آذربایجان اما با فرقه پیشه وری همراهی نداشتند که ۲ دلیل عمده داشت؛ اول علاقه آنان به ایران و هویت ایرانی خود و دوم گرایشات شدید مذهبی و شیعی و داشتن این اعتقاد که کمونیست ها کافرند و همکاری با آنان حرام.

محمدرضا پهلوی که در تنگنا قرار گرفته بود و می دانست نمی تواند بحران را مدیریت کند، در بهمن ماه ۱۳۲۴ دولت را به مخالف دیرینه اش احمد قوام السلطنه سپرد و او نیز سعی در حل مسئله آذربایجان از طریق کیاست و اقدامات دیپلماتیک نمود.

 نخست وزیر جدید در اولین فرصت در یک اقدام تاکتیکی برخی وزارت خانه ها را به افراد توده ای سپرد تا اعتماد مسکو را جلب کند و پس از آن به دیدار استالین رفت. 

قوام در دیدار با رهبر شوروی وعده امتیاز نفت شمال را در برابر خروج نیروهای ارتش سرخ از خاک ایران مطرح ساخت که البته استالین به طورجدی با آن موافقت نکرد اما پس از فشارهای آمریکا، سادچیکف سفیر شوروی در فروردین ماه ۱۳۲۵، قراردادی را با قوام السلطنه امضا کرد و پذیرفت نیروهای کشور متبوعش در قبال امتیاز مهم نفت شمال از مناطق آذربایجان و کردستان خارج شوند. 

نیروهای شوروی با وعده آغاز به کار مجلس پانزدهم و تصویب امتیاز نفت شمال توسط طرفداران قوام، چندی بعد از خاک ایران خارج شدند و ارتش نیز در اول آذرماه همان سال حمله به نقاط اشغالی و مراکز فرقه دموکرات را آغاز کرد.

 در اوایل کار فدائیان و مسلحین تحت فرمان غلام یحیی دانشیان به سختی مقاومت کردند اما جنگ اصلی در ۱۸ آذرماه در قافلانکوه اتفاق افتاد.

پس از یک روز درگیری شدید، ارتش ایران فاتحانه این نبرد را به سود خود خاتمه داد و در نتیجه کمر نیروهای نظامی تجزیه طلب شکسته شد و در ۱۹ آذرماه پیشه وری و حامیانش دانستند که کار آنان تمام شده است.

در نتیجه به همراه ۳۰ هزار نفر از طرفداران فرقه به باکو و دولت باقروف پناه بردند.

ارتش ایران در ۲۱ آذرماه با اقتدار و استقبال دهها هزار نفر از مردم مذهبی و وطن پرست تبریز وارد این شهر شد و رسما آذربایجان به خاک ایران بازگشت.

عاقبت کار پیشه وری اما تلخ بود زیرا وی در سانحه ای رانندگی که توسط میرجعفر باقروف طراحی گردیده بود، مجروح و در بیمارستان کشته شد.

اما چرخ روزگار به ضرر باقروف طراح تجزیه آذربایجان از ایران نیز چرخید و پس از مرگ استالین و روی کار آمدن خروشچف، او نیز به دلیل جنایاتش و دخالت در قتل ۷۰ هزار نفر، اعدام شد.

*بازنشر مطالب شبکه‌های اجتماعی به منزله تأیید محتوای آن نیست و صرفا جهت آگاهی مخاطبان از فضای این شبکه‌ها منتشر می‌شود.

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
captcha

نظرات

  • انتشار یافته: 34
  • در انتظار بررسی: 0
  • غیر قابل انتشار: 6
  • IR ۲۱:۳۶ - ۱۴۰۰/۰۹/۲۲
    18 6
    این مطالب را چه کسی می نویسد؟ پیشه وری یک دست نشانده بود که بعد ازتوافق ایران و شوروی مجبور به فرار شد
    • ;کلیم IR ۰۸:۵۰ - ۱۴۰۰/۰۹/۲۴
      13 7
      بیش از 25 هزار کشته توسط رژیم پهلوی در روز 21 آذر 1325 . بدون دادگاه بدون محاکمه فقط صرفا به جهت کینه توزی و نفرت از آزادی ملتی
  • مجتبی از زنجان IR ۲۱:۴۰ - ۱۴۰۰/۰۹/۲۲
    4 14
    همه۲۱۰کشور قوم دارند
    • محمد از سراب IR ۰۸:۵۱ - ۱۴۰۰/۰۹/۲۳
      8 1
      از سوییس و آمریکا و چین گرفته تا سوریه و افغانستان و اسپانیا و خیلی دیگه از کشورها چند قومی هستند سواد نداری مجبور نیستی کامنت حاوی حرف مفت بذاری
    • AU ۰۹:۰۷ - ۱۴۰۰/۰۹/۲۳
      5 3
      یعنی واقعا شما رفتی کل دنیا رو گشتی و 210 کشور رو دیدی؟! پس الان چطوری زنده ای!...
    • مجتبی از زنجان IR ۰۹:۱۴ - ۱۴۰۰/۰۹/۲۳
      4 7
      مگه210کشور حقوق اقلیت رو میدن به خصوص نام قوم روی استان
    • مجتبی از زنجان IR ۱۳:۵۹ - ۱۴۰۰/۰۹/۲۳
      1 3
      از اینترنت فهمیدم همه210کشور قوم دارند
    • IR ۱۶:۵۱ - ۱۴۰۰/۰۹/۲۳
      3 1
      ولی همه ی قوم ها کشور ندارن .. جان من حال کردی چه جوری جواب دادم فکر کنم از ته دلت سوختی پان مجازی با نام جعلی مجتبی از زنجان
  • IR ۲۲:۰۴ - ۱۴۰۰/۰۹/۲۲
    5 2
    شاد باشیم
  • IR ۲۲:۰۸ - ۱۴۰۰/۰۹/۲۲
    11 10
    توپ تانک فشفشه مشرق باید گم بشه
  • IR ۲۲:۰۸ - ۱۴۰۰/۰۹/۲۲
    6 11
    ما همه با هم هستیم پشت مشرق هستیم
  • IR ۲۲:۰۹ - ۱۴۰۰/۰۹/۲۲
    1 2
    مشرق
  • نیما IR ۲۲:۴۱ - ۱۴۰۰/۰۹/۲۲
    1 2
    الحمدلله
  • IR ۲۳:۲۱ - ۱۴۰۰/۰۹/۲۲
    1 1
    روزی جنایات او مشخص میشه
  • IR ۲۳:۲۲ - ۱۴۰۰/۰۹/۲۲
    0 1
    سلام
  • IR ۲۳:۲۴ - ۱۴۰۰/۰۹/۲۲
    0 2
    سی میلیوند.
  • IR ۲۳:۲۸ - ۱۴۰۰/۰۹/۲۲
    0 1
    ممنون مشرق
  • IR ۲۳:۳۱ - ۱۴۰۰/۰۹/۲۲
    16 29
    تبعیض پهلوی ها علیه اقوام غیر فارس بخصوصبخصوص ترک ها ..داستان ان روز های آذربایجان بود ..
  • IR ۰۰:۲۳ - ۱۴۰۰/۰۹/۲۳
    15 7
    قوام کلاه خوبی سر روس‌ها گذاشت.وعده نفت شمال را داد بعد که روس‌ها خارج شدن طرح را به مجلس فرستاد اما مجلس به طرح رای نداد و امتیاز نفت شمال هم به روس نرسید
    • AU ۰۹:۱۲ - ۱۴۰۰/۰۹/۲۳
      5 7
      زیاد خالی بندی ها تاریخ رو قبول نکن. مردم خودشون بودن،که قیام کردن،و اسلام و کشورشون رو دوست داشتن،همانجور که نفت رو ملی کردن،که تا سال 1357 به کام رذل ها بود و البته امریکا و انگلیس که حسابی دخل زندگشون رو سرسامن بدن. پهلوی همون بود که بحرین رو داد رفت! ..(اون تویه عیش و لذت ها ...و مالی و پولی و .. خودش بود! و نوکر بی چون چرا غربی ها! این چیزا چه اهمیتی براش داشت! اون وقتی،بالایی ها بهش دستور میدن!) مطمعا اگر ایران و مردم ایران به وسیله جاده یا مسیر خاکی وصل بودن،این اتفاق هم صورت نمی گرفت.! تاریخ رو تا دلتون بخواد جعل کردن..
    • SE ۰۸:۱۲ - ۱۴۰۰/۰۹/۲۴
      2 1
      خیر. تهدید ترومن بود که شوروی را که هنوز بمب اتم نداشت وادار به عقب نشینی کرد.
  • مصطفی IR ۰۰:۳۹ - ۱۴۰۰/۰۹/۲۳
    3 5
    یاساشین بقول محسن رضایی
  • IR ۰۱:۱۸ - ۱۴۰۰/۰۹/۲۳
    6 16
    بله ثمراتشو الان داریم میبینیم نسبت به استان های مرکزی نشین :)
  • كورش DE ۰۲:۳۷ - ۱۴۰۰/۰۹/۲۳
    6 2
    مطلب بسيار خويي بود..
  • mojtaba SE ۰۳:۱۶ - ۱۴۰۰/۰۹/۲۳
    2 8
    اینهمه سر هم بندی محملات تو سال 1400 واقعا خیلی رو میخواد..اولا شوروی هرگز دنبال تجزیه ایران نبود و برای همین علارغم نفوذ کامل امریکا و انگلیس در ایران از شهریور 1320 و تصمیم تجزیه ایران موفق نشدن ,چون موضع هم لنین درقبل که ایران رو در سال 1918 از زیر کاپیتولاسیون تزار آزاد کرد و استقلال ایران رو داد و چه زمان استالین که اجازه نداد ایران مستعمره انگلیس بشه ما از 1941 9 15 تا 1943 11 18 عملا مستعمره انگلیس بودیم که استالین تو کنفرانس تهران رسما خروج نیروهای انگلیسی رو به چزچیل و روزولت دیکته کرد.و محمد رضا رو انگلیسیها دوباره شاه کردند بصورت چوب پنبه ای..تمام تجزیه طلب ها که از انگلیس دستور میگرفتن اما لباس ارتش سرخ تنشون میکردن ,میدونستن که پاش بیفته ارتش سرخ وارد میشه و تمامیت ایران رو حفظ میکنه همانطور که قویترینشان تو شمال ایران رو ارتش سرخ تار و مار کرد نه محمد رضا .و برای اینکه محمدرضا الکی چهره شاهی بگیره قیام بی رمق چندتا دزد تو تبریز و کردستان رو هم دادن تمام بشه..ایران وضعش دقیقا مثل افغانستان بود .
  • ناشناس IR ۰۸:۲۶ - ۱۴۰۰/۰۹/۲۳
    8 1
    فیلم مستند این رویداد هست. عدم خروج نیروهای شوروی از خاک ایران بعد از جنگ جهانی به این امر دامن زد و عوامل شوروی از باکو وارد آذربایجان شدند. بعد از دستاورد سیاسی خروج نیروهای شوروی از ایران که اولین شکایت ثبت شده در شورای ملل بعد ایجاد آن هستش محمد رضا شاه به سمت تبریز حرکت کرد و قبل از ورود نیروهای ارتش به رهبری شاه به آذربایجان نیروهای دست نشانده شوروی شبانه آذربایجان را ترک و خود مردم فهیم آذربایجان خصوصاٌ تبریز کلیه نیروهای تجزیه طلب را دستگیر و بعضی افراد فریب خورده خودشان رو تسلیم کردند و با همت سیاسی و نظامی نیروهای سیاسی، ارتشی و در راس آنها محمد رضا شاه و دریات و ذکاوت و فهم مردم آذربایجان بدون خونریزی اسین غائله خاتم یافت. بعد از آن ارتش به فرماندهی شاه به سمت مهاباد رفت در مهاباد هم مانند تبریز درایت مردم ایران را از تجزیه نجات داد.
  • IR ۱۰:۰۱ - ۱۴۰۰/۰۹/۲۳
    10 12
    شرم بر خاندان دست نشانده پهلوی
    • IR ۱۹:۴۶ - ۱۴۰۰/۰۹/۲۳
      11 3
      شرم بر شما که دوست نداری حقیقت رو ببینی
    • IR ۲۰:۵۸ - ۱۴۰۰/۰۹/۲۳
      5 9
      یک روزی ازربایجان به حقش میرسه انشالله
  • احمدخواجوند IR ۱۴:۲۷ - ۱۴۰۰/۰۹/۲۳
    1 6
    چرا ایران همیشه وابسته به شوروی یا روسیه هست وهمیشه به ایران خیانت کردن
  • حسین IR ۱۸:۰۷ - ۱۴۰۰/۰۹/۲۳
    7 9
    چرا ازجنایتهای پهلوی در آذربایجان حرفی نمیزنید از قتل و کشتار مردم و گسیل کردن ارازل و اوباش برای ترساندن مردم و ازبین بردن کتابهای ترکی و ضدیت با فرهنگ و جان و مال مردم چیزی نمی‌گویید
  • ناشناس US ۱۱:۲۲ - ۱۴۰۰/۰۹/۲۴
    2 2
    عجب آغوش گرم و مبارکی!
  • از شهرستان سراب IR ۱۶:۰۰ - ۱۴۰۰/۰۹/۲۴
    5 1
    غلام .... روستای اسکوار شهرستان سراب نفر دوم حزب بود فردی بسیار خشن با روحیه نظامی وی حتی در قافلانکوه میانه چند سرباز خویش را بخاطر نافرمانی با اسلحه کشت و دستور عقب نشینی نیروها رو داد و پلدختر میانه را با دینامیت منفجر کرد تا پیشروی قوای دولتی رو کند کنه هنوز هم دهانه وسطی پلدختر میانه فروریخته باقیمانده این پل تاریخی و بسیار زیبا در جاده قدیم میانه به زنجان کنار کوهستان قافلانکوه و قزل اوزن جای گرفته راه اهنی که تبریز را به تهران متصل میکند از کنار ان میگذرد
  • هادی GB ۱۱:۰۳ - ۱۴۰۱/۰۴/۱۷
    0 1
    در انتهای متن اشاره میکند که نزدیک 30 هزار نفر به آذربایجان پناه بردند

این مطالب را از دست ندهید....

فیلم برگزیده

برگزیده ورزشی

برگزیده عکس